5 technologii asystujących dla uczniów z dysleksją

Od 5% do 17% mieszkańców Stanów Zjednoczonych cierpi na trudności w uczeniu się, które utrudniają im czytanie i stosowanie poprawnej ortografii. Najpowszechniejszym zaburzeniem jest w tej grupie dysleksja – a według niektórych analiz występuje ona nawet częściej niż sugerują dane liczbowe przytoczone powyżej. Na przykład według szacunków Międzynarodowego Stowarzyszenia Dysleksji objawy tego zaburzenia wykazuje nawet jedna piąta osób czytających.

Jeśli jesteś osobą nauczającą, to na pewno dane Ci było zetknąć się z tymi objawami. Osoby z dysleksją często mają problemy z czytaniem ze zrozumieniem. Trudno im dekodować nieznane wyrazy. Mają tendencję do mieszania wyrazów w zdaniach oraz błędnej ortografii i błędnej wymowy. Wszystkie te objawy mogą występować jednocześnie.

Na szczęście osoby z dysleksją są w stanie realizować swoje cele edukacyjne dzięki odpowiedniemu wsparciu – i utrzymać się na poziomie grupy rówieśniczej we wszystkich przedmiotach, w tym w ramach edukacji STEAM. Wsparcie to często przyjmuje formę technologii asystujących, w skrócie „AT” (ang. assistive technology).

Jak to wygląda w praktyce w kontekście klas i sal do nauki? Poniżej przedstawiamy pięć przykładowych zastosowań technologii asystujących dla uczniów z dysleksją. Może się okazać, że któreś z nich okaże się kluczem do lepszych efektów kształcenia w Twojej instytucji.

5 technologii asystujących dla uczniów z dysleksją

Technologia asystująca daje potrzebne wsparcie, usuwając jasno określone bariery zmniejszające dostępność. Osoba ucząca się z zaburzeniami motorycznymi może potrzebować stojaka na książkę albo nakładki korygującej na ołówek. Komuś, kto ma problemy ze słuchem, pomoże aparat słuchowy albo napisy na wykładach. Osoba z dysleksją natomiast może potrzebować jednego z tych pięciu narzędzi asystujących (albo ich kombinacji).

1. Ustawienia wyglądu tekstu

Wiele dzisiejszych treści edukacyjnych jest dostępnych online. Czy to kurs online, artykuł z czasopisma naukowego, e-book czy po prostu strona internetowa, odczytywanie tekstu cyfrowego może stanowić dla osób z dysleksją nie lada wyzwanie: trudności w tym sprawia sam wygląd tekstu.

Oczywiście każda osoba czytająca – niezależnie od tego, czy ma dysleksję, czy nie – ma swoje indywidualne potrzeby i preferencje. Nie ma jednego połączenia czcionki, rozmiaru tekstu i koloru, które byłoby idealne dla wszystkich. Dlatego dobrze jest przekazać kontrolę nad sposobem wyświetlania tekstu osobom, które go czytają.

Możliwość taką dają narzędzia online. TextAid firmy ReadSpeaker to cyfrowe narzędzie wspierające czytanie, które – obok funkcji syntezy mowy odczytującej treści na stronach internetowych – oferuje osobom czytającym możliwość personalizacji wyglądu tekstu online. Osobom z dysleksją często pomaga zmiana czcionki, rozmiaru tekstu i koloru – ułatwia to koncentrację i poprawia czytelność treści. Narzędzie TextAid daje taką możliwość – i integruje się natywnie ze wszystkimi najważniejszymi systemami zarządzania nauczaniem (LMS).

„Narzędzia do prezentacji tekstu są szczególnie przydatne w sytuacjach, w których osoby z dysleksją czytają długie i złożone dokumenty” – wyjaśnia Kelly Indah, redaktor naczelna strony internetowej IncrediTools. Opowiada o „bliskim znajomym” z dysleksją, który korzysta z tej technologii asystującej do czytania „długiej dokumentacji technicznej”.

Personalizacja ustawień tekstu „znacznie poprawiła rozumienie czytanego przez niego tekstu i skróciła czas potrzebny do zapoznania się z każdym z dokumentów” – mówi Indah.

2. Narzędzia wspomagające koncentrację podczas czytania

Czasem osobom z dysleksją łatwiej jest czytać tekst linijka po linijce – albo słowo po słowie. W przypadku książek drukowanych wystarczy do tego zwykła linijka albo kartka papieru. Narzędzia te pozwalają czytelnikowi na utrzymanie skupienia – nie widzi on wówczas wielkiej, rozpraszającej ściany tekstu.

Podobne narzędzia stosuje się online. Narzędzie TextAid firmy ReadSpeaker pozwala nawet na podświetlanie fragmentów tekstu odczytywanych przez silnik TTS. Oferuje również funkcje zasłaniania fragmentów cyfrowego tekstu i linijki do czytania, aby wspomóc koncentrację osób czytających.

Właśnie tego typu narzędzia poleca swoim uczniom z dysleksją Jess Brooks, zawodowa nauczycielka i redaktorka prowadząca strony internetowej Hess UnAcademy.

„Kolorowe nakładki i filtry na ekrany lub drukowane materiały pomagają w zmniejszeniu stresu wzrokowego” – wyjaśnia.

TextAid oferuje te możliwości we wszystkich rodzajach tekstu cyfrowego, w tym w treściach dostępnych za pośrednictwem Twojego systemu LMS.

Dowiedz się więcej o narzędziu TextAid firmy ReadSpeaker.

3. Oprogramowanie do rozpoznawania mowy

Dla wielu osób z dysleksją mówienie jest łatwiejsze niż pisanie. Technologia rozpoznawania mowy pozwala na natychmiastowe przekształcanie mowy na tekst. Jest to jedno z najważniejszych narzędzi, które pomagają osobom z trudnościami w pisaniu.

Ta technologia asystująca pomogła Marcowi Hardgrove’owi, dyrektorowi naczelnemu firmy The HOTH zajmującej się marketingiem cyfrowym, w przezwyciężeniu wyzwań związanych z dysleksją. Niestety, jak wspomina, sytuacja była inna za jego szkolnych czasów.

„Nie mieliśmy w szkole technologii na takim poziomie zaawansowania, jakim cieszymy się dzisiaj” – mówi Hardgrove. „Musiałem przezwyciężyć swoje zaburzenia, znajdując alternatywne sposoby uczenia się i zapamiętywania informacji”.

Technologia TTS i narzędzia do rozpoznawania mowy są dziś dla Hardgrove’a, jak sam przyznaje, szczególnie pomocne.

„Pomoce asystujące, takie jak oprogramowanie do syntezy mowy czy narzędzia do dyktowania, zwiększyły moją wydajność” – cieszy się dyrektor. „Pozwoliły mi skutecznie komunikować się z zespołem i klientami bez martwienia się o poziom mojej ortografii i gramatyki.”

Pisanie głosem za pośrednictwem technologii rozpoznawania mowy jest elementem pakietu narzędzi do pisania TextAid firmy ReadSpeaker. Pozwala na wprowadzenie do stosowanego LMS natywnego narzędzia do dyktowania tekstu. „Jeśli jednak nie korzystasz z systemu LMS, wypróbuj darmową usługę rozpoznawania mowy, na przykład funkcję dyktowania dostępną w Google Docs” – radzi Brooks.

„Oprogramowanie to pozwala uczniom na wyrażanie swoich myśli, które są następnie przekształcane w tekst” – wyjaśnia Brooks. „Jest to korzystne dla osób z dysleksją, które mają problemy z pisaniem i ortografią”.

4. Oprogramowanie wspomagające pisanie

Rozpoznawanie mowy pomaga osobom z dysleksją w pracach pisemnych, ale niektóre osoby uczące się nie potrzebują aż tak złożonej technologii. Niektórym wystarczy kilka dodatkowych funkcji do edytora tekstu.

Rozwiązanie TextAid oferuje wiele takich funkcji, w tym:

• Autouzupełnianie z inteligentnym przewidywaniem tekstu, co może zmniejszyć obciążenie poznawcze związane z doborem odpowiednich słów
• Odczytywanie tekstu oparte na technologii TTS, które wprowadza do procesu pisania element przetwarzania słuchowego
• Korekta pisowni z sugestiami poprawek, która pomaga w przezwyciężaniu trudności ortograficznych wynikających z dysleksji

Rozwiązanie TextAid można integrować z systemami LMS, co daje możliwość wprowadzenia jego funkcji bezpośrednio do systemów nauczania online. Dzięki temu osoby uczące się nie muszą żonglować aplikacjami czy oknami, żeby uzyskać wsparcie, które jest im potrzebne.

TextAid funkcjonuje również w wersji online, więc jest też dostępny poza środowiskiem LMS – i nie musi być wykorzystywany tylko do standardowego języka pisanego. Narzędzia wspomagające pisanie są również pomocne podczas pisania kodu, jak zauważa Indah.

„Jako mentorka młodych programistów na własne oczy widziałam, jak takie narzędzia mogą przekształcić proces nauki” – mówi Indah.„Na myśl przychodzi mi moja młoda i inteligentna uczennica, której z powodu dysleksji czytanie kodu sprawiało trudności. Kiedy zapewniliśmy jej oprogramowanie wspomagające pisanie, jej wyniki poszybowały w górę. Mogła odtąd zrozumieć i poprawiać swoje błędy, co doprowadziło do ogromnego skoku w jej umiejętnościach kodowania”.

5. Technologia syntezy mowy (TTS)

Wszyscy eksperci, z którymi na potrzeby tego artykułu odbyliśmy konsultację, stwierdzili, że TTS jest kluczową technologią asystującą w kontekście szkolnym, zwłaszcza dla uczniów z dysleksją:

• „Oprogramowanie TTS przekształca tekst w mowę, co pomaga uczniom z dysleksją w czytaniu ze zrozumieniem” – wyjaśnia Brooks.
• „Narzędzia TTS bardzo mi pomogły w poprawie dykcji i wymowy” – przyznaje Hardgrove.
• „Funkcja odsłuchiwania tekstu jest dla osób z dysleksją na wagę złota” – mówi Indah.

I rzeczywiście: metaanaliza przeprowadzona w 2018 roku w czasopiśmie Journal of Learning Disabilities wykazała, że „odczytywanie tekstu na głos / przy pomocy syntezy mowy ma korzystny wpływ na czytanie ze zrozumieniem u osób z trudnościami w czytaniu”.

Skorzystaj z pakietu TextAid firmy ReadSpeaker i wprowadź technologię asystującą dla osób z dysleksją do swojego środowiska nauczania. Głosy syntetyczne najwyższej jakości, dostępne w rozmaitych stylach i wielu wersjach językowych, przykują uwagę osób uczących się, a pakiet narzędzi do czytania/pisania zapewni wsparcie jeszcze większe niż to, co oferuje sama technologia TTS.